Overzicht en duidelijkheid voor je kind d.m.v. een planbord

Als kind ben je overgeleverd aan je ouders. Je ouders vertellen je wat je moet doen en je vertrouwt volledig op hen. Toch kan dat voor kinderen ontzettend verwarrend en onzeker zijn. Ons kind vraagt iedere avond: Wat gaan we over één nacht slapen doen, en over nog een nacht slapen en zo verder. Zo kan hij zeker 4 a 5 dagen vooruit gaan.

Hij probeert grip te krijgen op zijn week. Vraagt dit zo vaak mogelijk, zodat hij zeker weet dat hij het kan onthouden. Daarnaast probeert hij grip te krijgen op het begrip tijd. Hij heeft een enorme behoefte aan duidelijkheid en overzicht. Ook overdag krijgen we vaak de vraag: Wie komt er op bezoek? Wanneer ga ik weer naar school? De vragen zijn voor ons als ouders soms enorm irritant. Eigenlijk vraagt hij keer op keer aan ons: Wees duidelijk, want ik snap het niet. Dus besloten we een planbord voor hem te maken. Lees mee hoe je dat kunt doen en hoe wij dat deden.

Volwassenen gebruiken een agenda

Wij volwassenen plannen en structureren onze week over het algemeen allemaal. De meesten van ons hebben een agenda. Het zij online, via een familieplanner of misschien wel in een ouderwetse papieren agenda.

Wij maken thuis gebruik van een gezamenlijke online agenda. Voor mijn werk maak ik ook gebruik van een (andere) digitale agenda. Dat is voor mij niet overzichtelijk genoeg. Dus gebruik ik ook een papieren agenda. Hierin voeg ik beide online agenda’s samen, zodat ik precies kan zien wat ik die week moet doen. Hoe druk wordt het? Moet ik misschien nog tijd voor mezelf in plannen. En ook belangrijk zo voorkom ik dubbele afspraken. Doe ik dit niet gaat het sowieso mis . Ik bekijk iedere dag even wat moet ik doen en wat komt er deze week nog aan. Het geeft ons overzicht en daarmee rust. De ene persoon heeft er meer behoefte aan dan de ander. Ik hoor bij de groep: Veel behoefte!

Toch verwachten we van onze kinderen dat zij go with the flow gaan. Onze hele jonge kinderen zullen dat ook doen. Zij leven volledig in het hier en nu. Maar onze oudste is nu 4 en valt onder het kopje: Veel behoefte (aan duidelijkheid). Dus maakte we voor hem een weekplanner.

Niet weten waar je aan toe bent voelt onveilig.

Veel volwassenen, ook ik, maken ons er schuldig aan, we zijn onduidelijk. We beseffen niet dat wat voor ons zo normaal is voor onze kinderen niet vanzelfsprekend is. Te kort van te voren kondigen we aan dat we iets gaan doen. We storen ze in hun spel. Stel je voor dat ik je agenda zou afpakken en ik je dan de hele dag 5 minuten voor de wisseling van een activiteit inlicht.

Hoe zou je je voelen? Want dit is wat wij (vaak) van onze kinderen verwachten. En dat de hele dag door. We willen dat ze snel schakelen en dat ze gewoon mee gaan in de flow. Als wij zeggen we gaan nu naar de winkel willen we dat ze opspringen en mee gaan. Het kan ontzettend onveilig voelen.

Je zit lekker te spelen en ineens moet je naar de winkel. De volgende keer dat je zit te spelen blijf je denken: Hoelang kan ik nog spelen? Zouden we vandaag weer naar de winkel gaan?’

Waar situaties voor ons vaak vanzelfsprekend zijn. Neem het voorbeeld van boodschappen doen. We zien meteen de weg naar onze vertrouwde supermarkt voor ons en weten meteen in welke gangen we allemaal moeten zijn. Voor onze kinderen is dat nog geen snelweg in hun brein. Zij zijn de verbindingen nog aan het leggen. Wat hoort allemaal bij het kopje supermarkt? Ieder supermarkt bezoekje komen er nieuwe uitzonderingen bij. Allemaal nieuwe wegen om aan te leggen in het brein.

Planbord voor kinderen

Voor kinderen kun je dit takelen door altijd te zeggen wat je doet en te doen wat je zegt. Kondig dingen op tijd aan. Je kunt ook duidelijkheid bieden doormiddel van een agenda, ofja een planbord. Net als een agenda zorgt een planbord voor overzicht en voorspelbaarheid. Als je kind weet waar hij of zij aan toe is, dan zal hij makkelijker mee gaan in veranderingen. Daarnaast kun je de verandering inzichtelijk maken.

Je maakt het zo wat rustiger op de wegen in het brein van je kind. Waar je kind normaal nog de juiste wegen (verbindingen in het brein) is aan het zoeken, maak jij alvast een snelweg. Dus is er meer ruimte op die kleine nieuwe wegen om andere dingen te leren. Structuur zorgt voor een veilige basis. Hierdoor kan je kind zelfvertrouwen en vertrouwen ontwikkelen.

Een kind kan middels een planbord ten alle tijden zelfstandig gaan kijken wat er van hem verwacht wordt door wie en wanneer. Het grote voordeel is ook dat je kind niet meer alleen afhankelijk is van jou. En haal je de discussie weg. Het gebeurt ons meer dan eens dat hij zegt: ‘Nee mama vandaag gingen we toch naar…’ Onze zoon is goed in discussiëren dus hiermee halen we de discussie weg bij onszelf: ‘Kijk maar op je weekplanner’. Een planbord heeft ook andere voordelen. Zo kan je jonge kind de dagen gaan herkennen en doordat je iedere week samen het planbord invult geef je je kind de beginselen mee van plannen. Betrek je kind dan ook actief bij het invullen van het planbord.

Een planbord kopen

Er zijn een aantal sites waar je planborden kunt kopen. Zij hebben al onderzocht wat kinderen nodig hebben en hebben dit in een mooi design gegoten. Ik kwam in mijn zoektocht de volgende sites tegen: Kinderplanborden.nl en gezinnig.nl. Neem zeker eens een kijkje op deze sites als je graag een kant en klaar planbord overweegt.

Wij hebben deze opties ook overwogen, maar door mijn achtergrond in mijn werk vind ik het leuk er zelf mee te prutsen. Wij hebben er dus voor gekozen om hem zelf te maken. Door het zelf te maken kan ik makkelijk aanpassingen doen.

Een planbord maken

Maken kan op verschillende manieren. Je kunt een whiteboard kopen of zelfs met een magneetstrip werken. Het mooie aan een whiteboard is dat je magneetplakband kunt kopen. Zo kun je gemakkelijk op je plaatjes een stripje maken waardoor het op je whiteboard plakt. Op je whiteboard kun je ook nog schrijven. Dat maakt je nog flexibeler.

Je zou ook kunnen denken aan een prikbord. Wij hebben het zelf voor nu op papier gemaakt. Om even uit te proberen wat we zelf fijn vinden werken. Ik plak de plaatjes op het papier met posterbuddies. Daarmee kun je ook prima iets op een whiteboard hangen. Uiteindelijk is onze wens de weekplanner op een whiteboard te maken.

Je kunt zelf dagritmekaarten maken. Ik heb ze zelf getekend, omdat ik daarmee flexibel kan zijn in wat ik maak. Zo maak ik plaatjes die voor ons werken. Daarnaast heb ik geen printer. Je kunt prima online gratis of betaalde dagritme kaarten vinden die je gemakkelijk uitprint. Wil je een weekplanner zelf maken ga dan zeker eens op onderzoek uit op pinterest. Er zijn zoveel keuzes en opties.

Ons planbord uitgelegd

Op ons planbord vind je de volgende dingen terug:

Dagen van de week:

• Deze zijn woordelijk uitgeschreven, zodat iedereen die de planner ziet meteen weet om welke dagen het gaat. Daarnaast is het goed voor de letterherkenning.
• De dagen zijn ondersteund door plaatjes: Maan voor Maandag, Dino voor Dinodag. Dit zijn klank associaties. Hij hoeft hier verder niks mee te kunnen. Het is vooral fijn voor hem, omdat hij zo een beetje kan ‘lezen’.
• De dagen hebben kleuren. Vooral fijn voor de scheiding van dagen. Daarnaast zijn kleuren ook aantrekkelijk voor kinderen.
• Ik heb er voor gekozen om voor nu de nummers van de dagen erbij te zetten. Dit heb ik puur gedaan, omdat ze hiermee bezig zijn op school. Ze zingen daar ook het liedje: ‘Maandag is de eerste dag, dinsdag is de tweede dag’ en zo verder.

Ik kan me voorstellen dat jij dit te onrustig vindt. Ik moet zelf ook nog even uitvogelen of ik het zelf zo wil laten staan of dat we het toch wat cleaner vorm gaan geven.

• Dagen zijn onderverdeeld in ochtend, middag en avond. Hij heeft nog geen besef van de dagdelen. Dit is vooral voor ons heel fijn. Het staat overzichtelijk.

Wij hebben een groot vlak per dag gemaakt. Eigenlijk bedacht ik me na het verven van de vlakken dat ik ook nog 3 verschillende vlakken had kunnen maken. Ik denk zelf dat het voor ons mannetje niet zoveel uitmaakt. Maar dit zijn ook keuzes die je kunt overwegen.

Plaatjes:

• Ik heb de plaatjes zelf getekend. Wel eenduidig afgesproken wat waar voor staat. De plaatjes krijgen ook geen andere betekenis. Het kaartje oma zal altijd voor oma staan.
• Ik heb op de plaatjes ook geschreven waar ze voor staan. Voor hem fijn voor de letter herkenning, maar voor ons vooral fijn zodat iedereen de plaatjes gebruikt voor hetzelfde. Zodat papa niet ineens het plaatje van oma gebruikt als mama. Voor iets oudere kinderen kan het helpen om er tekst bij te voegen, omdat dit minder kinderachtig aanvoelt. Ze hebben baat bij de plaatjes, maar voelen zich wellicht te groot voor tekeningen. Zo kunnen ze ‘kiezen’ of ze naar het plaatje kijken of de tekst. Onbewust zal het plaatje toch zijn werk doen. Daarnaast leven wij ook allemaal met plaatjes/picto’s. Zo kinderachtig is het dus niet. Daar gaat ons brein heel goed op. Hoe vind jij de WC in een openbare ruimte? Door de bordjes en plaatjes te volgen.
• Last but not least. We hebben gekeken naar plaatjes die voor hem van betekenis zijn. Wat heeft hij nodig en wat wilt hij weten. Het voordeel van getekende plaatjes is dat je ze makkelijk kunt aanpassen als het voor jullie toch niet kloppend is, maar ook snel nieuwe bij hebt gemaakt.

Beginnen met een planbord.

De belangrijkste regel: Volg je kind. Een week overzien als je er net mee begint kan overweldigend zijn voor een kind. Begin daardoor met 1 dag. Soms is zelfs een halve dag of een ochtenddeel al genoeg. Verwacht niet dat het tijdsbesef er ineens is. Dat heeft tijd nodig. Voor een kind kan het al heel fijn zijn om te zien dat het niet vandaag is. Weet hij veel of iets over 5 of 8 nachtjes slapen is. Het is in ieder geval niet nu.

Wij hangen bewust de hele week op, omdat ons kind altijd naar de hele week vraagt. Als hij nu naar het planbord kijkt zegt het hem nog vrij weinig. Hij snapt er alleen wat van als we het samen met hem doorlopen. Toch kan hij aan de hand van sturende vragen van ons nu goed zelf aangeven wat er gaat gebeuren. Schrik niet als het eerst meer verwarring geeft. Wij krijgen sinds de start van het planbord juist meer vragen. Hij probeert het planbord te begrijpen. We lopen steeds naar het bord om nogmaals alles te doorlopen wat hij op dat moment wilt weten. Zodra een dag klaar is halen we de plaatjes van die dag eraf. Deze is dan alleen nog afleidend.

Bouw de dagen die je wel ophangt uit naar de behoefte van je kind. Waak er voor dat het een wir war aan informatie wordt. Begin liever klein, zodat het aantrekkelijk, duidelijk en overzichtelijk blijft.

Tussentijds blijven bekijken of wat je doet echt werkt

Blijf je kind door het proces heen volgen. Dat wat je terug krijgt van je kind is heel waardevol. Vraag jezelf af waarom hij bepaalde vragen blijft stellen. Mogelijk ben je nog niet duidelijk genoeg. Zoals ik al eerder benoemde kun je beginnen met één dagdeel. Daarmee leert je kind langzaam wat de bedoeling is. Dat hij van boven naar beneden moet gaan lezen. Dat je dit in stapjes uitvoert. Dus eerst het een, dan het ander.

Je kind zal aangeven wanneer je een stap verder kunt. Wij hebben de weekplanner dus echt aangepast aan de vraag van ons kind op dit moment. Blijkt dat dit te groot is, dan zullen we stappen terug moeten nemen. Ben niet bang om daar mee te experimenteren. Ieder kind is anders en je kunt vooraf bedenken wat een kind nodig heeft, maar dat kan praktisch gezien anders uitpakken.

Je kunt zo specifiek zijn als je wilt en wat jullie nodig hebben. Wij kiezen voor de grote lijnen. Komt iemand op bezoek, gaan we douchen, ga je naar de BSO en wie haalt je op van school. Dit soort dingen staan er bij ons in. Overblijven zetten wij er bijvoorbeeld niet op, omdat hij altijd overblijft en het niets speciaals is, maar wellicht voor jullie wel. Wij proberen de weekplanner zo rustig mogelijk te houden als kan.

Hang routines op de plek waar ze gedaan worden.

Wil je je weekplanner clean houden, maar heeft je kind het nodig dat sommige momenten van de dag specifieker uitgewerkt worden? Gebruik dan losse stappenplannen. Zo hebben wij voor het bed ritueel een uitgewerkt stappenplan. Het bed ritueel verliep altijd moeizaam door de overgang die hij moet maken. We hebben het bed ritueel op de badkamer hangen. Daar waar hij het uit moet voeren. Zo kan hij steeds terug grijpen naar wat hij moet doen.

Jurre had hier nood aan, omdat hij steeds in discussie ging met ons. Nee ik hoef dat niet te doen, nee ik wil nu eerst dat doen. Het aandoen van een pyjama kon zo makkelijk 30 minuten duren. We konden lullen als Brugman, maar hij vertikte om mee te werken. Als hij nu met ons de discussie aan wil gaan, hoef ik maar te wijzen naar het ritueel. We maakte er ook wat leuks van. Voor iedere uitgevoerde stap een dikke duim. Heb je genoeg dikke duimen dan krijg je een verhaal (voorlezen). Ineens had hij plezier in zijn schemaatje afwerken. Die dikke duimen waren een hit. Inmiddels kijkt hij er niet meer naar. De routine zit ingebakken.

Je kunt er ook voor kiezen het planbord te gebruiken voor de hele dagroutine.

Start before you are ready: Gewoon doen!

Zoals je ziet zijn er veel keuzes die je kunt maken bij een planbord voor je kind. Wat ik je vooral mee wil geven is dat je niet te moeilijk moet denken. Begin er aan. Samen kom je er wel achter wat werkt voor jullie. Wil het niet meteen te perfect doen. Pak desnoods een a4 velletje en teken op een blaadje 7 vakjes. Schrijf de dagen erin en teken met kleine illustraties hoe je week eruit gaat ziet. Dit deden wij voor we de planner maakte. Maar dat is bewerkelijk. Dan moet je voor iedere situatie weer een nieuw blad en of tekening maken en je kunt er geen veranderingen in maken zonder dat het een kliederboel wordt. Maar het werkt wel. Het hoeft niet moeilijk te zijn.

Wie weet heb je het helemaal niet nodig en dan is dat ook prima. Ga geen planner maken omdat je het gevoel hebt dat het moet. Daarmee ook: Volg je kind.

Ik ben vooral benieuwd hoe jullie zorgen dat er voldoende duidelijkheid en structuur is voor jullie kinderen? Laat het in de reacties weten. Zo kunnen we van elkaar leren!